آینده بحران در سودان به کجا ختم می شود؟

هدف از این جلسات مقدماتی، ایجاد فضای مناسب برای گفتگو بین طرف های سودانی برای پایان دادن به بحران سیاسی پس از کودتای ۲۵ اکتبر است؛ بحرانی که خلأ قانون اساسی را در غیبت بیش از شش ماهه شورای وزیران(کابینه) برجای گذاشته و در عین حال بر تنش های امنیتی گسترده در خارطوم و دیگر شهرهای سودان دامن زده، شکاف داخلی بین سودانی ها را عمیق تر کرده و این کشور را به انزوای بین المللی و منطقه ای کشانده و علاوه بر این منجر به کشته شدن ۹۵ نفر در جریان اعتراضات مردمی علیه کودتا شده است.

هیات اعزامی سازمان ملل در ابتدا رایزنی هایی غیرمستقیم بین طرف های سودانی انجام داده بود که آغاز آن هشتم ژانویه گذشته پس از استعفای عبدالله حمدوک نخست وزیر غیرنظامی در همان ماه بود.این رایزنی ها شامل همه احزاب سیاسی به جز کنگره ملی (حزب منحل شده عمر البشیر) بود و با حضور رهبران قبایل و شخصیت های مذهبی برگزار شد.

پس از آن و در پی پیوستن اتحادیه آفریقا و سازمان بین دولتی موسوم به «ایگاد» به تلاش ها برای میانجی گری در بحران سودان،  سازمان ملل تصمیم گرفت که با برگزاری جلسات مقدماتی در روز سه شنبه(فردا)- به این امید که به گفتگوی مستقیم بین طرف ها بینجامد- به فکر مرحله دوم باشد.

این سازوکار سه جانبه در دعوت نامه خود به طرف های سیاسی که چند هفته پیش صورت گرفت، دستور کار جلسات مقدماتی و ماهیت شرکت کنندگان در ان را تشریح نکرده بود و همین موضوع باعث سردرگمی حتی بین جناح های متمایل برای شرکت در آن شده بود.

تحریم جلسات سازمان ملل توسط مهمترین گروه معترض سودانی

ائتلاف «آزادی و تغییر»- به عنوان مهمترین گروه مخالفان سودانی و شریک اصلی قدرت قبل از کودتای ۲۵ اکتبر- در ابتدا از تلاش های بین المللی استقبال کرد و برای مشارکت در آن تلاشها این شرط را تعیین کرد که باید هدف اصلی آن پایان دادن به کودتای نظامیان و تصمیمات مترتب بر آن باشد.

این ائتلاف همچنین پیشنهاد مشارکت اتحادیه اروپا و کشورهای ترویکا(متشکل از آمریکا، انگلیس و نروژ) در فهرست میانجی گرها را مطرح و شروطب نظیر آزادی زندانیان سیاسی، لغو وضعیت اضطراری و توقف توسل به خشونت علیه تظاهرات کنندگان معترض را ارائه کرد اما با این وجود، این ائتلاف به تماس ها و جلسات خود با سازوکار  سه جانبه ادامه داد و بر حمایت از هرگونه تلاش برای حل بحران سیاسی این کشور تاکید کرد.

اما ائتلاف مذکور هم زمان با اعلام زمان برگزاری جلسات مقدماتی توسط سازوکار سه جانبه، اعلام کرد که شرط هایش محقق نشده و کل فرایند مذکور تردیدبرانگیز و مبهم است و برهمین اساس در دو روز گذشته شرکت در آن جلسات را تحریم و عنوان کرد که دلیل چنین اقدامی این است که آن جلسات هدف پایان دادن کودتا را محقق نمی سازد و مسیر گذار دموکراتیک را از طریق یک حکومت سراسر مدنی که بیانگر خواسته های معترضان سودانی باشد، باز نمی گرداند.

در نتیجه، در صورتی که سازوکار سه جانبه اصرار به برگزاری جلسات مقدماتی در سه شنبه را داشته باشد، تنها نیروهای سیاسی حامی کودتای نظامی یا آنهایی که در برنامه ریزی های آن مشارکت داشته اند، بر سر این میز خواهند نشست؛ صحنه ای که وضعیت کنونی را به همین شکل حفظ خواهد کرد.

طرح جایگزین ائتلاف آزادی و تغییر برای حل بحران سودان

«شهاب ابراهیم» از رهبران نیروهای آزادی و تغییر سودان از ارائه یک طرح سیاسی جایگزین توسط این نیروها در آینده ای نزدیک پرده برمیدارد و به العربی الجدید می گوید: یک طرح سیاسی جایگزین توسط این ائتلاف در دست تهیه است که ویژگی کلی آن، پایان دادن به کودتا، احیای تحولات مدنی و تدوین چارچوبی برای حذف ارتش از تاثیرگذاری در عرصه سیاسی است.

وی خاطرنشان کرد: در این طرح سه مکانیزم برای دستیابی به اهداف تعیین شده است که عبارتنداز: اقدام مستمر مردمی، فشار بین المللی و راه حل سیاسی.

ابراهیم تاکید کرد که نیروهای آزادی و تغییر هرگز از اقدام مردمی دست نخواهد کشید حتی اگر در شرایط فعلی به هدف خود نرسند زیرا همین اقدام توده ای بود که رژیم سابق را سرنگون کرد و تا پایان به آن تکیه خواهیم کرد.

تلاش برای مشروعیت بخشیدن به کودتای البرهان

جدای از حزب آزادی و تغییر، «کمال کرار» سخنگوی حزب کمونیست سودان، جلسات مقدماتی سازمان ملل را «تلاشی برای مشروعیت بخشیدن به کودتا و تحمیل یک توافق سیاسی با آن مبتنی بر شراکت بین نظامیان و غیرنظامیان» می داند و از آن به«بازتولید بحران» یاد می کند.

کرار در گفتگو با العربی الجدید می گوید: این گونه تلاش ها هدفی بسیار فراتر از آنچه دیده می شود را دنبال می کند و آن هم بستن راه به روی انقلاب سودان است. همه اینها جزو توطئه هایی برای مصادره صدای مردم و کمیته های مقاومت و نیروهای پویای آن است که شعار «نه به مذاکره، مشارکت و مشروعیت» سر می دهند.

موضع حامیان کودتا درباره جلسات سازوکار سه جانبه

از سوی دیگر حامیان کودتای نظامی در سودان از جمله «نیروهای آزادی و تغییر، منشور وفاق ملی» بر آمادگی خود برای پاسخگویی به هر دعوتی از سوی سازوکار سه جانبه برای مشارکت در اقدامات مقدماتی را اعلام کرده و شرط گذاشته است که باید از همه طرف ها به غیر از حزب کنگره ملی دعوت شده، هیچ گروهی حذف نشود. این نیروها همچنین بر حمایت خود از هرگونه تلاش برای همگرایی و تغییر وضعیت تا برگزاری انتخابات سراسری حمایت کرده است.

از سوی دیگر  الهادی عجب الدور از رهبران حزب «منشور ملی» از حامیان کودتا به العربی الجدید می گوید: چشم انداز سازوکار سه جانبه از نظر طرف های شرکت کننده در آن روشن نیست و آنها جانب محافظه کاری را در این خصوص رعایت خواهند کرد. وی همچنین بر اهمیت محدود کردن ماموریت این سازوکار به تسهیل گفتگو تاکید و عنوان کرد که نباید میانجی گر باشد.

از سوی دیگر «جبهه انقلابی»شریک فعلی حاکمیت نیز تاکید کرد که در جلسات مقدماتی شرکت خواهد کرد به شرط اینکه این گفتگو سودانی- سودانی باشد و سرمنشآ سودانی داشته باشد و وظایف سازوکار سه جانبه فقط تسهیل گفتگوها باشد.

شانس موفقیت جلسات سازوکار سه جانبه صفر است

در کنار این پیچیدگی ها،اشرف عبدالعزیز سردبیر روزنامه الجریده سودان در گفتگو با العربی الجدید می گوید: هیچ امیدی به موفقیت جلسات مقدماتی آن هم در سایه تحریم آن توسط نیروهای آزادی و تغییر به عنوان اصلیترین نیروهای اثرگذار در فرایند سیاسی، هیچ امیدی نیست.

او یادآور می شود: این جلسات به هر نتیجه ای برسد، بیانگر نگرش نظامیان است و هرگز توسط معترضان پذیرفته نخواهد شد.

عبدالعزیز پیش بینی می کند که فشارها بر بخش نظامی برای تحویل قدرت به غیرنظامیان و بازگشت ارتش به پادگان ها ادامه داشته باشد و در این باره می گوید: اینها خواسته های معترضان و نیروهای سیاسی پویا از جمله نیروهای آزادی و تغییر است که جلسات سازوکار سه جانبه را تحریم کرده است.

منبع: شفقنا