مسیری طولانی برای تحقق جامعه مطلوب معلولین

افراد دارای معلولیت چه جسمی و چه ذهنی بخشی از واقعیت انسانی هر جامعه‌ای هستند. با ایده گرفتن از تعبیر گونار میردالكه معتقد است: «شاخص انسانی بودن یك جامعه از میزان توجه آن جامعه به گروه‌های خاص مانند سالمندان، كودكان و كم‌توانان مشخص می‌شود.» من نیز بر این عقیده‌ام كه فرهنگ و شاخص اخلاقی و انسانی بودن یك جامعه را می‌توان با توجه به شیوه رفتار با گروه‌هایی كه از فرصت‌های برابر برخوردار نیستند، سنجید.  سازمان ملل متحد در پایان دهه 90 میلادی شعار «امكان دسترسی برای همه در هزاره جدید» را انتخاب كرد. فصل مشترك تمام افراد ناتوان و كم‌توان عدم امكان دسترسی به فرصت‌های برابر اجتماعی است.

این افراد یا به ‌طور طبیعی و به اصطلاح مادرزادی یا بر اثر سیاست‌های نادرست دولت‌ها مثل سیاست‌های جاده‌ای، محیط‌زیستی، بهداشتی، محیط كار یا جنگ دچار این كم‌توانی شده‌اند. بنابراین روز جهانی معلولان فرصتی مغتنم در جهت افزایش آگاهی جامعه و سیاستگذاران برای ترسیم نقشه راه زیستن خوب در تمامی جنبه‌های سیاسی، اقتصادی اجتماعی و فرهنگی به عنوان حق مسلم شهروندی این افراد است.

با نگاهی به وضعیت كنونی این گروه از شهروندان به نظر می‌رسد هنوز مسیری طولانی برای تحقق جامعه مطلوب برای آنان داریم. مشاهده می‌كنیم كه هنوز این مساله نه از سوی جامعه و نه از سوی سیاستگذاران به خوبی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.  در سال‌های اخیر شاهد واقعیت پدیده رشد سالمندی بدون تامین اجتماعی مناسب نیز هستیم كه هم دارای ناتوانی جسمی و ذهنی خواهند بود و بدین‌سان بدترین نوع زیست معلولیت را تجربه خواهند كرد.

این شیوه رشد پدیده سالمندی كه با عدم حمایت نظام تامین اجتماعی و ناشی از بیكاری در دوران جوانی و میانسالی همراه است در كنار پدیده رشد زنان تنها كه امروز كار و حمایت اجتماعی مشخصی ندارند، می‌تواند منجر به افزایش زنان سالمند تنها و ناتوان و مردان سالمند دارای ناتوانی و معلولیت شود. بنابراین برای عبور از این چالش‌ها نیازمند سیاست‌های معطوف به كم‌توانان در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هستیم.

اقدامات اصولی حمایتی، پیشگیرانه و توانمندسازی به ‌طور توامان لازمه یك سیاستگذاری درست می‌باشد. به عنوان مثال عدم حق افراد نابینا برای حضور در مجلس فاقد هرگونه توجیهی است. فرهنگ مواجهه با افراد دارای معلولیت نیز نیازمند یك تحول جدی است.

رعایت حقوق افراد دارای معلولیت از مناسب‌سازی ساختمان‌ها، رستوران‌ها، مراكز فرهنگی و آموزشی تا ضرورت راه‌اندازی آموزش و پرورش تركیبی برای زندگی افراد با توانمندی‌های مختلف، رعایت حقوق این‌گونه شهروندان در سهولت زندگی شهری و مجموعه‌ای از این موارد از مهم‌ترین ضروریات تغییر و تحول اجتماعی و مردمی در مواجهه با افراد دارای معلولیت است.

روز جهانی معلولین هم فرصتی است برای فریاد زدن صدای خاموش افراد دارای معلولیتی كه باید همیشه بلندتر از سایر صداها فریاد زده و شنیده شوند و هم فرصتی است تا گفت‌وگوی اجتماعی در این زمینه را گسترش دهیم تا هم ساخت قدرت، سیاست معطوف به افراد دارای معلولیت را در نظر گیرد و هم شاهد تغییرات ذهنی جامعه به گونه افراد باشیم.

منبع : روزنامه اعتماد