نظر اسلام درباره شوخی چیست؟

خندیدن و خنداندن به دور از رفتارها و الفاظ زشت، مانعی ندارد. اما نباید برای خندیدن به  دروغ گفتن و مسخره کردن، بازی کردن با آبروی مردم، و … پرداخت. و اگر از این امور پرهیز کنیم، شوخی کردن و شاد کردن دیگران، بسیار مطلوب بوده و پیشوایان دینی ما نیز به آن می پرداخته اند که نمونه هایی از این نوع برخوردها بیان می شود:

۱- رسول گرامی اسلام در فرصتهای مناسب اصحاب و یاران خود را می خنداند و آنان را شاداب و سرحال نگه می داشت. یک روز رسول خدا به پیرزنی فرمود: چرا تلاش می کنی، پیرزنها به بهشت نمی روند.

آن زن ناراحت شد و گفت: یا رسول الله، من به بهشت نمی روم؟ رسول خدا در حالی که می خندید فرمود: همه جوان شده و وارد بهشت می گردند.

۲-  روزی پیامبر(ص) با امام علی علیه السلام در مجلسی، خرما تناول می فرمود و هسته های خرما را مقابل علی علیه السلام می گذاشت ، به گونه ای که اگر کسی وارد می شد فکر می کرد همه خرماها را علی علیه السلام خورده و آن حضرت چیزی تناول نفرموده است.

پیامبر خطاب به حضرت علی فرمود: « شما زیاد خرما خورده اید؟» حضرت علی جواب داد: « آن کس زیادتر خورده که خرما را با هسته آن تناول کرده است.» و لبخند بر لبان پیامبر نقش بست.

۳- روزی ابوبکر و عمر ، دو طرف حضرت علی علیه السلام راه می رفتند چون قد آن دو نفر کمی بلندتر از آن حضرت بود ، عمر جملاتی را به شوخی و طنز مطرح کرد و خطاب به حضرت گفت: اَنت فی بَینِنَا کَنُونِ « لَنا »علی! تو در میان ما، مثل حرف ” نون” در ” لنا” هستی.

حضرت علی علیه السلام بلافاصله پاسخ داد که : اِن لَم اَکُن اَنا اَنتُم « لا » یعنی اگر من نباشم ، شما چیزی نیستید چون “لا” یعنی “هیچ”.

۴-  قبول هدیه حلوا و شوخی کردن: روزی یکی از دوستان امام علی علیه السلام حلوایی تهیه کرد و از آن حضرت خواست تا تناول فرماید. امام فرمود: مناسبت آن چیست؟

جواب داد: امروز نوروز است.(روز عید است) حضرت از آن حلوا میل فرمود ، خندید و چنین شوخی کرد که: اگر می توانی همه روز را نوروز قرار ده.

اما همین پیشوایان هرگز شخصیت جدی خود را در میان بذله گویی های فراوان مدفون نمی کردند و شاد شدن و خندیدن را بهانه ای برای ارتکاب محرمات قرار نمی دادند.

حضرت علی (ع)، همواره از شوخی های زشت و بی معنا پرهیز می فرمود و عمروعاص را درمورد پخش این گونه شایعات مورد نکوهش قرار داد و در خطبه ۸۴ مرز میان شوخی های ناروا و روا را روشن ساخته و فرمود:
شگفتا از عمر و عاص پسر نابغه! میان مردم شام گفت من اهل شوخی و خوش گذرانی بوده و عمر، بیهوده می گذرانم! حرفی باطل است و گناه را در میان شامیان انتشار داده است.

مردم آگاه باشید! بدترین گفتار دروغ است. عمر وعاص سخن می گوید ، پس دروغ می بندد . … آگاه باشید! به خدا سوگند که یاد ِ مرگ مرا از شوخی و کارهای بیهوده باز می دارد، ولی عمر و عاص را فراموشی آخرت از سخن حق باز داشته است. با معاویه بیعت نکرد مگر بدان شرط که به او پاداش دهد و در برابر ترک دین خویش ، رشوه ای تسلیم او کند.

حضرت علی علیه السلام درباره شوخی های ناروا را تذکر می دهد و می فرماید: هیچ کس شوخی بیجا نکند جز آنکه مقداری از عقل خویش را از دست بدهد.