بهترین درمان‌های بیش فعالی کودکان
بیش فعالی اختلالی فراگیر است که بسیاری از خانواده‌ها و والدین کم و بیش آن را شنیده‌اند و یا درباره آن دغدغه و نگرانی داشته‌اند. در این اختلال کودکان در کنترل رفتار‌های خود مشکل دارند. این اختلال یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان است. شیوع این بیماری در کودکان پسر 3 برابر بیشتر از کودکان دختر است. کودکانی که دچار این اختلال هستند در مکان‌هایی که باید آرام باشند، سر و صدا و جنب و جوش زیادی دارند و همینطور با سایر همسالان خود سازگاری کمتری دارند. این کودکان در مدرسه هم دچار مشکل خواهند شد. ضمنا در خانه نیز سازگاری آن‌ها با والدین خیلی کمتر از کودکان نرمال است. افت تحصیلی نیز در این افراد دیده شده است. این کودکان درک درستی از رفتار خطرناک ندارند. در اکثر این کودکان تمرکز بسیار پائین است و دلیل آن نیز اضطراب بالای آنهاست. از علائم دیگر این اختلال موارد زیر را می‌توان نام برد:
دویدن و پریدن‌های زیاد بخصوص در مکان‌های غیرمجاز.
حرف زدن بیش از حد.
بی‌قراری.
وول خوردن.
پریدن وسط حرف زدن دیگران.
بدون فکر کردن صحبت و عمل کردن.
تیک حرکتی یا صوتی.
عوامل زیادی در شکل‌گیری این اختلال نقش دارند. مانند ژنتیک، مصرف دارو‌های غیرمجاز مادر در بارداری، استرس مادر در دوره بارداری یا دوره شیردهی، صدمات مغزی، تولد زود هنگام و وزن کم هنگام تولد و…
یکی از مواردی که به وفور تأثیر وخیم شدن یا بهبودی فرزند بیش فعال را نشان داده است رفتار والدین در خانواده است. ابتدا درمان‌های این اختلال ذکر می‌شود و بعد در خصوص نقش خانواده در بهبودی یا بدتر شدن این بیماری توضیح خواهم داد.
درمان: برای درمان، دارودرمانی بخصوص درمان دارویی اول «ریتالین» است. رفتار درمانی، شناخت درمانی، خانواده درمانی و… نیز پیشنهاد می‌شود.
در این مبحث تأکید ما بر درمان‌های غیر دارویی است. در جلسات روانشناسی، روانشناس بالینی با جلسات مکرر و تکنیک‌هایی مثل CBT سعی بر درمان یا بهبودی بیمار خواهد کرد. به واسطه این رویکرد درمانی شناخت و باور‌ها و افکار کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهند و در نتیجه رفتار‌های او نیز اصلاح خواهد شد.
برای کم شدن یا بیشتر شدن علائم بیش فعالی فرزند، والدین نقش بسزایی دارند. همانطور که گفته شد از آنجا که استرس نقش مهمی در این اختلال دارد، بر اعضای خانواده واجب است به تمام راهکار‌ها و دستورالعمل‌های روانشناس در منزل توجه کامل کنند. این رفتار‌های صحیح با کودک یاد شده عبارت است از:
هرگز با حالت دستوری با فرزندی که دچار بیش فعالی است صحبت نکنید.
هیچ وقت او را با بچه‌های دیگر مقایسه نکنید، بخصوص با کسانی که او می‌شناسد.
همیشه با احترام با او رفتار و صحبت کنید.
هرگز او را تحقیر نکنید.
هرگز او را کتک نزنید.
هرگز او را تهدید نکنید.
برای تربیت درست او روش تنبیه و تشویق استفاده شود. بهترین نوع تنبیه و تشویق کم کردن یا زیاد کردن چیز‌هایی است که آن فرزند دوست دارد.
با او بازی کنید.
علاوه بر بازی شما والدین با کودکتان، بازی با همسالان و همبازی‌ها هم برای تخلیه انرژی او لازم است.
برای حل یک رفتار غلط به کودک زمان بدهید و صبور باشید.
محبت به او افزایش یابد. هم محبت کلامی و هم محبت عملی.
افزایش توجه به او.
شنونده حرف‌هایش باشید.
ارتباط چشمی داشته باشید.
محبت نامشروط به او بیشتر شود. یعنی محبتی که در گروی چیزی نباشد.
هرگز با او لجبازی نکنید.
در تربیت فرزندتان، حرف والدین با هم دقیقاً یکی باشد.
اگر قولی به او دادید حتماً عمل کنید.
هیچگاه کل شخصیت او را له و خرد نکنید. چنانچه کار بدی کرد یا حرف بدی زد، صرفاً آن حرف یا کار را محکوم و تنبیه کنید.
در جلساتی که با مراجعان بیش فعال و والدین آن‌ها داشتیم همواره سعی کردیم والدین را با این راهکار‌ها و مهارت‌ها آشنا کنیم و تلاش کنیم خود والدین ابتدا رفتارشان با فرزند درست باشد و خودشان محرک نباشند و باعث اضطراب فرزند نشوند. زیرا همانطور که بیان شد استرس این کودکان زیاد است و وقتی ما هم محرک باشیم و اضطراب آن‌ها بالاتر برود قطعاً تمرکزشان پایین‌تر می‌آید و لجبازی، شیطنت، رفتار خطرناک، ناسازگاری و رفتار‌های دیگر یاد شده در آن‌ها بیشتر خواهد شد. یکی دیگر از موارد مهم این است که والدین مراقب خوراک فرزند بیش فعال خود باشند و این کودکان نباید بعضی خوراکی‌ها را زیاد مصرف کنند. خوردنی‌های زیر برای چنین کودکی محرک و نوروترانسمیتر است و باعث افزایش یا تقویت رفتار‌های مد نظر خواهد شد:
شکلات، کاکائو، نوشابه، بستنی، شیرینی، غذا‌های سرخ کردنی، پفک و اسنک، رنگ غذا، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، فست فود‌ها.
در هر صورت اگر با روش‌های درست ارتباط برقرار کردن با این کودکان و رفتار مناسب با آن‌ها، کنترل خوراک آن‌ها و جلسات روانشناختی این اختلال را درمان کنیم یا تخفیف دهیم، بهتر از درمان دارویی یا درمان‌های جدید مثل نوروفیدبک است. درمان با دارو عوارض هم دارد و بسیاری از کودکان با مصرف دارو بی‌حال و سست شده و انرژی آن‌ها بشدت گرفته می‌شود و خستگی مفرط، بی‌رمقی، کرختی، تنبلی و… در آن‌ها مشاهده خواهد شد. درمان‌های جدیدتر مثل نوروفیدبک هم هزینه بیشتری می‌طلبد و درباره نتایج آن هم اما و اگر بسیار است. مراجعانی بوده‌اند مثلاً 10 جلسه یا بیشتر از این درمان استفاده کرده‌اند و والدین آن‌ها گزارش داده‌اند کودک کمی بهتر شده است، مراجعانی هم نتایج مثبتی نگرفتند. به نظر بنده در هر بیماری یا اختلالی خودمان با تغییر رفتار و یا تغییر شیوه زندگی نتیجه بگیریم بهتر است تا در همان ابتدا به فکر درمان‌های پیچیده‌تر باشیم. وقتی درمان‌های روانشناختی جواب نداد می‌توان به فکر درمان‌های دیگر بود. به هر حال با اینکه خیلی از کودکان بیش فعال در آینده خود به خود بهبود یافته‌اند و رفتار‌های پر انرژی آن‌ها کنترل شده است اما با این حال لازم است ما بجای اینکه منتظر آینده و زمان باشیم، خود زودتر تلاش کنیم تا انشاالله انرژی اضافی فرزند را تخلیه کنیم و رفتار فرزند به حالت نرمال‌تر تغییر یابد. در ضمن ورزش، بازی و باشگاه رفتن و در رشته‌های ورزشی فعالیت کردن نیز برای تخلیه هیجانات این کودکان مفید بوده و می‌تواند کمک شایانی در جهت درمان انجام دهد. بخصوص ورزش‌هایی که کودک بیش فعال را خسته‌تر کند و انرژی بیشتری از وی بگیرد. یکی دیگر از نکته‌های مهم این اختلال کمبود توجه است. پس بایستی به کودک بیش فعال توجه کافی داشته باشیم و همانگونه که در راهکار‌های بالا عرض کردم با وی ارتباط چشمی داشته باشیم و در هنگامی که با ما صحبت می‌کند حتماً شنونده حرف‌های او باشیم. توجه صرفاً شنیدن یا اهمیت دادن به تمام خواسته‌های کودک نیست و بهترین نوع تربیت و رفتار این است که هم فرزند را با تمام وجود ببینیم و درک کنیم و به او توجه و محبت داشته باشیم و هم اینکه بعنوان والدین اقتدار لازم را هم داشته باشیم.
روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه
لینک کوتاه این مطلب: https://ommatpress.ir/?p=17071
(برای کپی کردن، روی لینک کلیک کنید)
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در سایت منتشر خواهد شد.
پیام هایی که حاوی الفاظ رکیک، ناسزا و تهمت باشد منتشر نخواهد شد.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
از گذاشتن لینک گروه یا کانال جدا خودداری نمایید.